नवरात्रीतील देवीच्या नऊ रूपाचे महत्व !!
हिंदू धर्मात नवरात्री दरम्यान संपूर्ण देशभरात देवीची पूजा केली जाते. यावर्षी शारदीय नवरात्री २६ सप्टेंबरपासून सुरू होत असून, ५ ऑक्टोबरला त्याची सांगता होत आहे. नवरात्री दरम्यान नऊ दिवस देवीची पूजा अर्चना व उपवास करतात. यावर्षी नवरात्रीच्या ९ दिवसांत अनेक शुभ योग येत आहेत. नवरात्रीत केलेल्या देवीच्या पूजनामुळे आनंद, सुख, समाधान, मान, सन्मान, धन-वैभव प्राप्त होते. तसेच आई भगवतीच्या पूजनामुळे कुटुंबात संपूर्ण वर्षभर सुख, शांतता समृद्धी नांदते, घरातील नकारात्म्कता नाहीशी होते अशी मान्यता आहे.
हिंदू पंचांगानुसार नवरात्री वर्षातून चार वेळा येतात. चैत्र आणि अश्विन महिन्यात येणारे नवरात्र मोठ्या प्रमाणात साजरे केले जातात. जून-जुलै आणि जानेवारी-फेब्रुवारी महिन्यात दुसरे दोन नवरात्री गुपीत स्वरूपात साजरे होतात. धार्मिक ग्रथांनुसार, दुर्गा पूजनासाठी शारदीय नवरात्र सर्वश्रेष्ठ मानले जाते. अश्विन महिन्यात येणारे शारदीय नवरात्रीचे नऊही दिवस अत्यंत पवित्र आणि शुभ मानले जातात.
नवरात्रीचे नऊ दिवस विविध प्रकारच्या सेवा केल्या जातात त्यात सप्तशती पाठ कुंकुमार्चन, श्रीसुक्त पाठ, ललीतासहस्त्र नामावली याचे पठन तसेच कुमारिकेचे पूजन, आणि परंपरागत चालत आलेली आपली जी कुलदेवता आहे तिचा जप.
पहिल्या दिवशी दैवी शैलपुत्री, दुसऱ्या दिवशी देवी ब्रह्मचारिणी, तिसऱ्या दिवशी चंद्रघंटा, चौथ्या दिवशी कुष्मांडा, पाचव्या दिवशी स्कंध माता, सहाव्या दिवशी कात्यायणी, सातव्या दिवशी कालरात्री, आठव्या दिवशी महागौरी तर नवव्या दिवशी सिद्धिदात्री अशा देवींच्या नऊ स्वरुपाचे पूजन केले जाते. यामुळे घरात सुख समृद्धी नांदते. सकारात्मक ऊर्जा घरात प्रवेशते ज्यामुळे घरातील वाद, भांडणाचा नायनाट होतो. म्हणून या प्रत्येक दिवसाचे विशेष महत्व आहे.
पहिला दिवस – शैलपुत्री
पहिल्या दिवशी शैलपुत्री देवीची पूजा केली जाते. देवीचे प्रतिनिधित्व करणारी दैवी चेतना नेहमी शिखरावरून उगवते. या रूपात देवी पार्वती हिमालयाच्या राजाची कन्या म्हणून पूज्य आहे. नवरात्रीच्या या पहिल्या दिवशी आपण देवी शैलपुत्रीचे पूजन करतो जेणेकरून आपल्याला चैतन्याची सर्वोच्च अवस्था देखील प्राप्त करता येईल.
दुसरा दिवस – ब्रह्मचारिणी
दुसऱ्या दिवशी ब्रह्मचारिणी देवीचे पूजन केले जाते. देवी ब्रह्मचारिणी हे देवी पार्वतीचे ते रूप आहे ज्यामध्ये तिने भगवान शिवाला आपली पत्नी म्हणून ठेवण्यासाठी कठोर तपश्चर्या केली होती. ध्यान करण्यासाठी आणि आपल्या आंतरिक देवत्वाचा शोध घेण्यासाठी दुसरा दिवस पवित्र आहे.
तिसरा दिवस – चंद्रघाटा
तिसर्‍या दिवशी चंद्रघाटा ही प्रमुख देवता आहे.चंद्रघाट हे विशेष रूप आहे जे देवी पार्वतीने भगवान शिवाशी लग्नाच्या वेळी धारण केले होते.
मन चंचल राहते आणि एका विचारातून दुसऱ्या विचाराकडे जाते पण घंटा ही एक घंटा आहे जी नेहमी एकच आवाज करते. या दिवसाचा अर्थ मनाच्या सर्व वाईटांपासून माघार घेणे, आई दैवीवर एकच लक्ष केंद्रित करणे.ज्यामुळे सुसंवाद आणि शांतता प्राप्त होते.
चौथा दिवस – कुष्मांडा
चौथ्या दिवशी माता दिव्याची कुष्मांडा देवीच्या रूपात पूजा केली जाते. जी आपल्या दैवी उर्जेचा वर्षाव करते.कुष्मांडा म्हणजे भोपळा. ही सर्वात महत्वाची भाज्यांपैकी एक आहे. भोपळा देखील प्राणाचे प्रतिनिधित्व करतो कारण त्यात प्राण शोषून घेण्याचा आणि विकिरण करण्याचा अद्वितीय गुणधर्म आहे.
पाचवा दिवस – स्कंदमाता
स्कंदमाता स्कंदमाता म्हणजे स्कंदाची आई. पाचव्या दिवशी पार्वतीच्या मातृपक्षाची पूजा केली जाते.
या रूपात ती भगवान कार्तिकेयची आई आहे. ती मातृप्रेम (वात्सल्य) दर्शवते. देवीच्या या रूपाची पूजा केल्याने बुद्धी, संपत्ती, शक्ती, समृद्धी आणि मुक्ती मिळते.
सहावा दिवस – कात्यायनी
देवी कात्यायनी सहाव्या दिवशी देवतांच्या क्रोधातून कात्यायनीच्या रूपात प्रकट होते. या रुपात तीने महिषासुराचा वध केला. देवी कात्यायनी नैसर्गिक आपत्ती आणि आपत्तींमागील दैवी तत्त्व आणि मातेचे स्वरूप दर्शवते.
आध्यात्मिक वाढीच्या मार्गात अडथळे निर्माण करणाऱ्या आपल्या सर्व आंतरिक शत्रूंना दूर करण्यासाठी सहाव्या दिवशी देवी कात्यायनीला बोलावले जाते.
सातवा दिवस – कालरात्री
सप्तमीच्या दिवशी कालरात्री देवीचे आवाहन केले जाते. कालरात्री एक भयंकर आणि विनाशकारी उग्र रूप आहे. कालरात्री काळ्या रात्रीचे प्रतिनिधित्व करते रात्र ही दैवी मातेचा एक पैलू मानली जाते कारण ही रात्र आपल्या आत्म्याला आराम आणि विश्रांती देते.
देवी कालरात्री ही अनंत गडद ऊर्जा आहे ज्यामध्ये असंख्य विश्व आहेत.अनंताची झलक रात्रीच्या वेळीच आकाशात पाहायला मिळते.
आठवा दिवस – महागौरी
महागौरी देवी जी सुंदर आहे, जीवनात गती आणि स्वातंत्र्य देते. जिची आठव्या दिवशी पूजा केली जाते.
महागौरी निसर्गाच्या सुंदर आणि प्रसन्न पैलूचे प्रतिनिधित्व करते. ती ऊर्जा आहे जी आपले जीवन पुढे नेते आणि आपल्याला मुक्ती देखील देते.
नववा दिवस – सिद्धिदात्रीची
नवव्या दिवशी देवी सिद्धिदात्रीची पूजा करतात.सिद्धी म्हणजे पूर्णता. देवी सिद्धिदात्री जीवनात परिपूर्णता आणते. ती अशक्य, शक्य करून दाखवतो. ती नेहमी आपल्याला तार्किक मनाच्या पलीकडे घेऊन जाते पलीकडे असलेल्या क्षेत्रांचा शोध घेण्यासाठी.
नवरात्रीतील देवीच्या नऊ रूपाचे महत्व !!